Waarden
Tegenwoordig hoor je veel spreken over waarden en normen. Uit de manier waarop die woorden worden gebruikt, blijkt echter dat niet iedereen hun exacte betekenis kent. In de hier bedoelde betekenis is een waarde een mogelijke basis voor een norm. Een waarde is een opvatting over wat wenselijk is, bijvoorbeeld naastenliefde. In diverse (geloofs-) overtuigingen is dat een belangrijke waarde. Het zal duidelijk zijn dat je vanuit de waarde ´naastenliefde´ verschillende normen kunt afleiden: respecteren, niet kwetsen, behulpzaam zijn. Normen zijn dus concrete richtlijnen voor het menselijk handelen.
In het contact tussen mensen zijn waarden van groot belang. Ze vormen immers de eigenlijke basis voor concreet gedrag, dat door normen kan worden afgedwongen. Niet stelen, bij voorbeeld, is een wettelijke norm. Maar als je begrijpt welke waarde daar aan ten grondslag ligt, bij voorbeeld rechtvaardigheid, en het met die waarde eens bent, is het veel makkelijker van andermans eigendom af te blijven. Dat betekent in een pedagogische relatie dat verheldering van achterliggende waarden erg kan helpen bij het afspreken van regels.
Onderwijs en opvoeding zijn niet waardevrij. Sterker nog, in je werk voor de klas neem je een hele set waarden mee. De leerlingen doen dat trouwens ook! Als je je daar bewust van bent, en nadenkt over de overeenkomsten, maar ook de verschillen, kun je beter begrijpen waarom sommige dingen in een klas ´vanzelf´ gaan en andere steeds weer mislukken. Dat heeft namelijk alles te maken met het verschil in waardering van meningen en standpunten.
Het is belangrijk om je niet alleen van verschillen in waarden bewust te zijn, maar om het er ook met enige regelmaat met elkaar over te hebben. Dat geldt niet alleen voor personeelsleden onderling, of personeel en bestuur/directie, maar zeker ook in je eigen klas of groep met de leerlingen. Zo’n gesprek over normen en achterliggende waarden kan erg verhelderend zijn en het begrip voor elkaars standpunt (en daarvan afgeleid gedrag) vergroten. En iedereen zal begrijpen dat je in een samenleving, dus ook in een klas, moet werken met een haalbaar compromis.